Bij het opstaan uit de stoel kraakt of plopt er iets in je knie. Bij het hurken knakt er iets in je enkel. Sommige mensen kraken bewust zelf gewrichten van de tenen, vingers en zelfs hun nek. De reden om zelf een gewricht te laten knappen, verschilt per persoon. De één geeft het een bevrijdend gevoel en de ander doet het als respons op stress. In deze blog lees je meer over het zelf kraken van het lichaam.
Is het zinvol om zelf een gewricht te kraken?
Hierop kan ik zowel ‘ja’ als ‘nee’ antwoorden. In principe kan het kraken van gewrichten geen kwaad wanneer je dit zachtjes en niet te vaak doet. Sterker nog, soms ontstaat het knappende geluid weleens spontaan. Bij deze knakjes herstelt het lichaam zelf de stand van het gewricht. Wanneer deze knakken gepaard gaan met pijn, kan dit echter wel kwaad. Als je zelf te vaak, te krachtig of verkeerd kraakt, kan dit juist meer problemen opleveren. Zo kan je meer pijn of ongemak veroorzaken dan je voelde voordat je je gewricht kraakte.
Waar komt het knakkende geluid vandaan?
Wanneer je een gewricht gaat knakken, wordt het kapsel op rek gebracht. Dit kapsel verbindt bij een gewricht minimaal twee botdelen met elkaar. Een gewricht bestaat uit minimaal twee botdelen. Aan het uiteinde van de botdelen zit een laag kraakbeen. Om het kraakbeen goed zijn werk te laten doen moet het voorzien worden van een soort smeermiddel. Dit noemen wij het synoviale vloeistof. In deze vloeistof bevinden zich opgeloste gassen.
Als je bijvoorbeeld aan je vinger trekt, wordt de ruimte in het gewricht groter en ontstaat er een onderdruk in de vloeistof. Deze onderdruk zorgt voor een vacuüm, waardoor de opgeloste gassen vrijkomen. Door het knakken doorbreek je het vacuüm. Hierdoor komt er iets extra ruimte in het gewricht wat opgevuld wordt door de gassen. Bij het loslaten van je vinger moet dat gas ergens heen en maakt dan een ‘knappend’ geluid.
Wat voor effect heeft zelf kraken op je lichaam?
Het kraken van gewrichten kan een positief effect hebben op mentaal vlak. Er is een associatie tussen het loslaten van druk en het succesvol aanpassen van de stand van een gewricht. In sommige gevallen kan het horen van een krakend geluid leiden tot een opgelucht gevoel, zelfs wanneer er geen druk werd losgelaten of het gewricht niet volledig kraakte. Dit is een voorkomend placebo-effect. Wat je lichaam daadwerkelijk nodig heeft, kan soms heel anders zijn dan kraken. Een fysiotherapeut, manueel therapeut of chiropractor kan helpen bij dit onderzoek.
Waar komt het geluksgevoel door kraken vandaan?
Er komen endorfines vrij bij het kraken van gewrichten. Deze stoffen worden geproduceerd door de hypofyse (voorste deel van de hersenen) en worden afgegeven om pijn te beheersen. De endorfinen komen vrij in het gebied waar je kraakt. Op deze plaats overheersen deze stoffen, waardoor pijn en ongemak tijdelijk wat minder worden ervaren.
Hoe riskant is het om je wervelkolom te kraken?
Zoals eerder aangegeven, hoeft er geen risico te zitten aan het zelf kraken van het lichaam wanneer je dit zacht en niet te vaak doet. Zelf kraken kan wel schadelijk zijn als je het verkeerd of herhaaldelijk doet. Indien je te veel kracht gebruikt bij het kraken, kan je scheefstanden verergeren, waardoor zenuwen bekneld kunnen raken. Dit kan extreem pijnlijk zijn en ervoor zorgen dat je nauwelijks of niet meer kan bewegen. Door kraken kan je de spieren rond gewrichten maar ook de gewrichten door spanningen te veel belasten. Hierdoor kan kraakbeen beschadigd worden en raken de spieren overbelast, waardoor bewegen nog meer beperkt wordt.
Wat zijn de gevolgen van dwangmatig kraken?
Sommige mensen moeten voor hun gevoel steeds maar weer kraken. Dit kan het gevolg zijn van hypermobiliteit (te veel oprekken van de kapsels) en/of verminderde stabiliteit. Hypermobiliteit is een groter bereik in de beweging van een gewricht dan normaal. In sommige gevallen kan hypermobiliteit ook samengaan met verminderde stabiliteit omdat de spieren rond het gewricht niet sterk genoeg zijn. Als je vaak toegeeft aan de drang om je nek te kraken, kunnen de ligamenten in je gewrichten permanent uitgerekt raken waardoor instabiliteit ontstaat.
Wat vind ik er van als therapeut?
Ik vind wel dat er een verschil is tussen zelf knakken en zelf kraken. Wanneer je je vingers buigt en het knakt is daar geen kracht bij gebruikt. Dit vind ik niet erg, dit is de meest natuurlijke vorm van kraken. Echter heb ik mensen in de praktijk die het kraken bij henzelf forceren. Het gewricht wordt dan helemaal in de eindpositie gezet en wordt er met hoge kracht gedrukt tot het kraakt.
Tevens vind ik het ook een groot verschil wat iemand kraakt. Zelf kraken in de vinger en tenen vind ik ‘acceptabel’. Daarnaast zie ik diverse technieken die gebruikt worden voor de nek. Ik ken iemand die het hoofd als het ware naar achteren laat vallen, waardoor een krakend geluid ontstaat. Daarnaast ken ik iemand die met beide handen het hoofd vastpakt en het hoofd onder grote kracht draait, waardoor een krakend geluid ontstaat. De eerst beschreven situatie vind ik dan minder erg, omdat er vanuit ontspanning een knappend geluid ontstaat. In de tweede beschreven situatie is er sprake van veel kracht, waar ik toch mijn bedenkingen bij heb.
Het aantal keer dat je jezelf kraakt op één dag of per week vind ik wel erg bepalend. Moet je meerdere keren per dag hetzelfde gewricht kraken om het goed te laten functioneren? Dan vraag ik mij weleens af of het niet een aangeleerde tic is of dat je reageert op de endorfinen die vrijkomen bij het kraken.
Hoe zie ik kraken?
Uit eigen ervaring blijkt dat kraken niet eens altijd nodig is om een lichamelijk probleem op te lossen. Door op een andere manier de lichamelijke klachten aan te pakken, kan je soms voorkomen dat een gewricht gekraakt hoeft te worden.
Echter merk ik wel eens dat mijn technieken dan tekortschieten, omdat een gewricht dan zo vast zit dat ik te veel weerstand blijf ervaren. Dan overweeg ik weleens om een gewricht los te kraken. Hierbij gebruik ik zo min mogelijk druk en probeer ik maar één keer of het lukt.
Mocht het los kraken, dan behandel ik daarna direct met de zachte technieken om het gewricht goed te laten functioneren. Lukt het mij niet en kan ik daardoor de klachten niet oplossen? Dan zal ik altijd doorverwijzen naar een manueel therapeut of chiropractor. Zij zijn gespecialiseerd in de ‘kraakkunst’.
Kraak jij meer dan 5 keer per dag hetzelfde gewricht of is het kraken pijnlijk? Dan adviseer ik om toch naar een professional te gaan. Neem contact op met je fysiotherapeut, manueel therapeut of chiropractor voor een afspraak. Hierdoor kan je in de toekomst ernstige klachten voorkomen.
De oorspronkelijke blogpost werd op 23 september 2022 gepubliceerd en is op 12 juni 2025 grondig geüpdatet.